مشکلات والدین درمورد خواب کودکان


بي­خوابي در كودكان يكي از شكايات شايع است كه مي تواند سبب مراجعات مكرر والدين به پزشك شود. بي­خوابي و بدخوابي پنجمين مشكل شايع والدين مراجعه­كننده به درمانگاه‌های  كودكان بعد از نگراني آن‌ها از بيماري، تغذيه، رفتار و ناهنجاري­هاي جسماني است.

تقریباً يك پنجم والدين از بی‌خوابی و بد­خوابي كودكان شكايت دارند. حدود 25 تا 40 درصد كودكان در مرحله­اي از زندگي خود از مشكلات خواب رنج مي­برند، اين مشكلات از يك مقاومت ساده در رفتن به رختخواب تا مشكلات جدي و خطرناك مانند آپنه انسدادي خواب را شامل می‌شود. طبق گزارش والدين 25 تا 50 درصد كودكان پيش دبستاني، 37 درصد كودكان 4 تا 10 ساله و 40 درصد نوجوانان دچار اختلال خواب هستند. بد نيست بدانيم 12 درصد نوجوانان دچار اختلال خواب مزمن هستند. به هم ريختن ساختار خواب طبیعی مي‌تواند سبب  انواع مشكلات جسمی و روحي در كودكان و از طرف ديگر مختل شدن خواب والدين و تأثیر آن بر زندگي خانواده شود. بي­خوابي مي‌تواند آخرين علامت بيماري­ها با علل مختلف در كودكان باشد. انواع علل پزشكي، فيزيولوژيك، كرونو­فيزيولوژيك، محيطي و اجتماعي يا تركيبي از آن‌ها مي‌توانند دخيل باشند. برخي كودكان مشكلات شروع خواب دارند؛ برخي از آن‌ها در ابتدا به خواب مي­روند، اما قادر به حفظ ممتد خواب نيستند و برخي هر دو مشكل را با هم دارند. برخلاف بزرگ سالان، در كودكان براي توصيف بي­خوابي به تنهايي نمي­توان از كلمه اینسومنیا[1] استفاده كرد و از طرف ديگر، علل زمينه­اي ايجادكننده  بی‌خوابی در کودکان با علل آن در بزرگ سالان متفاوت است. لذا به ارزيابي‌ جداگانه و درمان مخصوص به خود نياز دارد. بديهي است شروع و حفظ خواب حاصل تداخل عملكرد عوامل بيولوژيك و رواني ـ اجتماعي است و تخريب هر يك از این عوامل به تنهایی یا در کنار هم، مي‌تواند سبب بروز بي­خوابي شود.

عملكرد بين كودك با والدين و پاسخ والدين به درخواست­هاي كودك در زمان خوابيدن درشكل­گيري الگوي خواب و بيداري طبیعی بسيار مهم است. پاسخ والدين به رفتارهاي كودك در حالت خواب آلودگي برحسب سن تكاملي متفاوت است. برای مثال، در چند ماه اول زندگي، گريه‌كردن مي‌تواند نشانه­اي از نياز به خوابيدن شيرخوار باشد. در اين سنين كودك بايستي با حالت خواب آلوده در رختخواب خود گذاشته شود. جالب است بدانيم طي شش ماه اول زندگي يعني دقيقاً زماني كه شيرخوار در مرحله تغييرات سريع ذهني- عصبي- تكاملي و تكميل دوره‌هاي خواب- بيداري قرار دارد، حدود نيمي از شيرخواران وقتي در گهواره گذاشته  مي‌شوند كه قبلاً خوابيده­اند. شكل­گيري عادات غيرمعمول خواب مي‌تواند در بروز اختلالات خواب ممتد در كودكان دخيل باشد. بي­خوابي شيرخوار به عوارض روحي و رفتاري والدين از جمله اضطراب، عصبانيت، ترس و احساس نااميدي آن‌ها منجر مي­شود. والدين نه تنها نگران مشكلات به خواب رفتن كودکشان، بلكه نگران بي­خوابي خود نيز هستند. كمبود ساعات خواب و محروميت از آن به مدت حدوداً 2 ساعت در شبانه­روز، طي یك هفته مي‌تواند افراد را در معرض خطر بيماري­هاي قلبي- عروقي از جمله فشارخون بالا، بيماري‌هاي غدد درون­ريز مانند عدم تحمل گلوكز، افزايش مقاومت به انسولين و ديابت و نيز اختلال عملكرد سيستم ايمني بدن قرار دهد. ادامه محروميت از خواب به صورت مزمن در مدتی حدود يك ماه سبب كاهش تمركز حواس و يادآوري، خواب آلودگي روزانه و افزايش احتمال تصادفات، كاهش قدرت تجزيه و تحليل ، تفكر و پايين آمدن خلق­وخوي كودك مي­شود.

كودكان بدخواب دچار نارسايي رشد، كاهش قدرت يادگيري و ضعف در انجام تكاليف مدرسه مي‌شوند. مطالعه بر روي 9 هزار كودك كه جزء دانش­آموزان باهوش مدارس بودند نشان داد اين كودكان مدت خواب شب طولاني­تري نسبت به بقيه همكلاسي­هاي خود داشتند.


[1]- Insomnia

برگرفته از کتاب اختلالات خواب در کودکان – فصل چهارم – نوشته دکتر جلیل القدر

امکان ارسال نظر وجود ندارد.